Onrust bij dementie verminderen? Hoe schommelen zorgt voor ontspanning

Dementie is een ziekte in de hersenen. Door de aandoening kunnen de hersenen informatie en prikkels niet meer goed verwerken. Dit heeft invloed op de emoties, het geheugen en het gedrag. Een veelvoorkomend symptoom van dementie is onrust. Deze onrust kan zorgen voor stress, wat kan leiden tot oververmoeidheid, angst en soms zelfs agressie. Hierdoor wordt de belasting voor de mantelzorger of verzorger extra groot.

Onrust kan zich op verschillende manieren uiten, zoals:

Mensen met dementie gaan iets zoeken, maar weten niet wat.
Mensen met dementie gaan op iemand wachten, maar weten niet op wie.
Mensen met dementie bewegen onrustig, bijvoorbeeld door te tikken met een pen, rommelen, plukgedrag, krabben of te ‘ijsberen’.
Mensen met dementie kunnen gaan schreeuwen of roepen.
Mensen met dementie vallen moeilijk in slaap en woelen en draaien veel.
Mensen met dementie gaan ronddwalen, vooral aan het einde van de middag (Sundowning).
Mensen met dementie worden erg actief; verplaatsen bijvoorbeeld meubels of voeren handelingen uit die te maken hebben met hun vroegere beroep.

Door onrust te verminderen kan het welzijn van de persoon met dementie worden verbeterd. Ook kan het verminderen van onrust de mantelzorger of zorgverlener letterlijk en figuurlijk ruimte geven. Zij ervaren namelijk vaak vermoeidheid, machteloosheid en uitputting.

In deze blog gaan we dieper in op onrust bij dementie en ontdek je hoe schommelen, als medisch hulpmiddel, kan bijdragen aan rust en ontspanning bij mensen met dementie.

Onrust bij dementie, waar komt dit door?

Bij dementie staan delen van de hersenen niet meer goed met elkaar in verbinding. De hersencellen kunnen niet meer goed communiceren en bij vergevorderde dementie kunnen hersencellen zelfs afsterven.

De oorzaak van onrust bij mensen met dementie is persoonsafhankelijk, maar in de meeste gevallen wordt de onrust veroorzaakt door een onvervulde behoefte. Binnen deze oorzaken is onderscheid te maken tussen interne oorzaken (vanuit de persoon) en externe oorzaken (van buitenaf).

Voorbeelden van oorzaken vanuit de persoon:

Verstoorde biologische klok
De biologische klok in ons lichaam regelt de slaapcyclus. Mensen met dementie slapen vaak minder goed in de nacht en zijn daardoor overdag vermoeid en onrustig. Deze onrust in de namiddag wordt ook wel sundowning genoemd.
Invloed van het verleden
Onrust bij dementie kan ook te maken hebben met vroegere gewoontes van de persoon met dementie. Sommige mensen hebben een actieve levensstijl gehad en voelen een drang bezig te blijven. Ze denken bijvoorbeeld dat ze naar het werk moeten of dat ze nog moeten koken. De huidige realiteit onderbreekt deze routines wat kan leiden tot verwarring en onrust. Ook het niet herkennen van een omgeving of objecten kan angst en onrust veroorzaken.
Lichamelijke ongemakken
Onrust kan ook een lichamelijke oorzaak hebben, zoals pijn, honger, dorst of het gevoel naar het toilet te moeten. Mensen met dementie kunnen deze behoeften vaak niet goed onder woorden brengen. Soms ligt er een ernstigere oorzaak aan ten grondslag, zoals een verborgen infectie of verkeerd gebruiken van medicatie.
Te veel energie
Wanneer iemand met dementie te weinig gestimuleerd wordt en energie over heeft, kan dit ook leiden tot onrust. De persoon met dementie is niet in staat zelfstandig een activiteit te bedenken of te starten. Dit kan zich uiten in rusteloos gedrag, zoals ‘ijsberen’ (heen en weer lopen).

Voorbeelden van oorzaken van buitenaf:

Te veel prikkels
Een drukke omgeving met (te) veel mensen, harde geluiden of fel licht kan onrust veroorzaken. Ook omgevingsfactoren zoals temperatuur, geur of door plotseling lawaai kunnen tot onrust leiden
Manier van communiceren
De manier waarop iemand tegen een persoon met dementie praat, heeft veel invloed op de gemoedstoestand. De inhoud van de boodschap, de houding, de stem en de toon kunnen allemaal onrust oproepen.
Structuur in de dag
Mensen met dementie hebben baat bij een vaste structuur in de dag. Op vaste tijden opstaan, eten en naar bed. Veranderingen hierin zoals eerder of later naar bed worden gebracht dan normaal of onverwacht bezoek leiden tot extra onrust.

De rustgevende werking van schommelen

Het rustgevende effect van schommelen en de schommelstoel is al eeuwenlang bekend. De schommelstoel wordt veel gebruikt bij het voeden van baby’s, om te ontspannen en in slaap te vallen. Schommelen is een ritmische beweging die helpt bij het verminderen van stress en een gevoel creëert van veiligheid en geborgenheid. Het schommelen activeert de gebieden in je hersenen die betrokken zijn bij ontspanning en balans. Je lichaam schakelt hierdoor makkelijker in de ruststand. Door de toepassing van dit effect op mensen met dementie wordt hun vroegere gevoel van geborgenheid geactiveerd.

Mensen met dementie hebben moeite met het verwerken van verschillende prikkels. Hierdoor ervaren zij verminderd lichamelijk zelfbewustzijn. Kortom, mensen met dementie verliezen letterlijk het gevoel van eigenaarschap over hun eigen lichaam. Het stimuleren van primaire lichamelijke prikkels speelt een belangrijke rol in het vergroten van dit gevoel van eigenaarschap.

Het stimuleren van deze prikkels op de huid, spieren en gewrichten gebeurt door schommelen. Door de schommelbeweging vindt er een wisselend drukgevoel plaats op de huid, maar ook in de spieren en gewrichten. Mensen met dementie ervaren onrust waardoor spierspanning opbouwt in het lichaam. Het schommelen helpt de spieren ontspannen.

Schommelen heeft ook een neurologische werking. Zachte ritmische schommelbeweging zorgt voor ontspanning van de spieren. Daarnaast heeft schommelen ook invloed op het zenuwstelsel, met name op het vestibulaire systeem dat verantwoordelijk is voor evenwicht en balans. Schommelen vergroot het gevoel van evenwicht, stabiliteit, richting en coördinatie.

Ons zenuwstelsel verwerkt bewuste en onbewuste prikkels. Mensen met dementie hebben moeite met het verwerken van prikkels. Het vestibulaire systeem, een onderdeel van het centrale zenuwstelsel, is verantwoordelijk voor balans, evenwicht en prikkelverwerking. Het ondervinden van ritmische bewegingen en het effect van zwaartekracht, zoals bij schommelen, heeft invloed op het evenwichtsorgaan. Schommelen beïnvloedt het evenwichtsorgaan en helpt rust en een gevoel van veiligheid te creëren. Gevoelens van frustratie, angst en spanning nemen af.

Een ander onderdeel van het zenuwstelsel is het parasympathische zenuwstelsel. Deze zenuwen zorgen voor rust, ontspanning en herstel. Ook zorgen ze voor een vertraging van de hartslag en de ademhaling. Een wiegende beweging activeert het parasympatische zenuwstelsel en zorgt voor rust en ontspanning.

Tot slot heeft schommelen ook invloed op de werking van onze hersenen. Door de schommelbeweging kunnen de hersenen makkelijker naar ruststand schakelen, de hersengolven gaan eerder naar de slaapstand. Daarnaast werken hersenen tijdens het schommelen harder om prikkels van buitenaf te blokkeren. Schommelen biedt dan fysieke ontspanning én is een manier om te helpen bij prikkelverwerking.

Het gelukshormoon endorfine komt vrij tijdens het schommelen. Het hormoon heeft een stimulerende werking op energie, geluk en stressbeheersing. Daarnaast remt het stresshormonen waardoor we ons gelukkiger voelen, en in verbinding zijn met onszelf. Endorfine activeert ook celherstel. Het hormoon blijft tot 2 uur na aanmaak in het lichaam. Het hormoon heeft dus een positieve invloed op de gemoedstoestand van mensen.

Schommelen is een techniek die op meerdere niveaus in het lichaam kan bijdrage aan het verminderen van onrust. Het heeft niet alleen invloed op het fysieke lichaam, maar ook op de geest. Dit principe is toepast in een medisch hulpmiddel: de ZEN Zorgstoel van Fitform.

De ZEN Zorgstoel, ergonomisch hulpmiddel bij onrust

De ZEN Zorgstoel is speciaal ontwikkeld om onrust bij mensen met dementie te verminderen. De stoel beschikt over een instelbare, automatische schommelfunctie. Deze schommelfunctie stimuleert de huid, spieren en gewrichten, speelt een rol in het zenuwstelsel en bevordert de aanmaak van endorfine. Dit heeft een ontspannende werking op mensen met dementie en helpt hen tot rust te komen. Toegepast onderzoek heeft aangetoond dat regelmatig gebruik van de ZEN Zorgstoel kan leiden tot het verminderen van onrust.

“Loopdrang komt vaak voor bij dementie. Mensen worden daar ontzettend moe van. Het lichaam heeft behoefte aan rust, maar door de dementie lukt het mensen niet om te gaan zitten en uit te rusten. De ZEN-stoel is daarom een uitkomst. De schommelbeweging zorgt voor ontspanning en daardoor kan het lichaam zich wél overgeven aan de vermoeidheid. Mensen vallen daardoor ook snel in slaap in de stoel.”

Christien van der Merwe, Amaliazorg

Naast de rustgevende schommelbeweging biedt de ZEN Zorgstoel nog meer voordelen die helpen bij het verminderen van onrust bij mensen met dementie.

Flexibel gebruik – De stoel is makkelijk te verplaatsen en kan daardoor worden geplaatst op iedere gewenste locatie.
Schommelcyclus – De ZEN Zorgstoel werkt met een automatische schommelcyclus van 30 minuten. Na deze periode stopt schommelfunctie vanzelf, handmatig kan deze schommelfunctie nog verlengd worden.
Dagstructuur – Door het ontspanmoment in de ZEN Zorgstoel te laten plaatsen vinden in een stoel, in plaats van in bed, wordt een duidelijke structuur in de dag gecreëerd. Een duidelijk dagritme helpt om onrust gedurende de rest van de dag te verminderen.

Conclusie: Schommelen als kalmerend hulpmiddel

Een schommelende beweging heeft een wetenschappelijk bewezen kalmerende werking op mensen met dementie. De ritmische schommelbeweging verlaagt de spierspanning, stimuleert het zenuwstelsel en zorgt voor de aanmaak van endorfine.

De ZEN Zorgstoel maakt hiervan gebruik door een automatische schommelfunctie aan te bieden. Deze schommelfunctie helpt niet alleen bij rust en ontspanning maar helpt ook bij het creëren van een dagstructuur. Onrust verminderen bij mensen met dementie, kan het welzijn en de kwaliteit van leven sterk verbeteren én de belasting van zorgverleners en mantelzorger verminderen.

Heeft u naar aanleiding van dit verhaal nog vragen, neem dan contact met ons op. Dennis van Dijk: 06 22207977 of Jan Wouter Tijsma: 06 10884620

Meer weten over de ZEN Zorgstoel? Vraag onze brochure aan of plan een vrijblijvende proefplaatsing.

Brochure aanvragen

Proefplaatsing aanvragen