Passende meubels bij dementie: 5 tips voor een veilig en functioneel interieur

Zorg voor herkenning en oriëntatie

Mensen met dementie hebben veel baat bij een omgeving die hun oriëntatie ondersteunt. Door geheugenverlies kunnen voorheen bekende en vertrouwde plekken nu ineens vreemd en verwarrend aanvoelen, wat onrust of angst veroorzaakt. Het langetermijngeheugen blijft vaak langer intact. Dit biedt kansen: plaats herkenbare elementen uit het verleden in de inrichting van het huis. Herkenbare  en duidelijke elementen vergroten het gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid. Dit geeft structuur, mindert onrust en geeft houvast in het dagelijkse ritme.

Praktische toepassingen:

Vermijd spiegels: mensen met dementie kunnen spiegelingen niet goed verwerken. Men heeft het gevoel dat er andere mensen in de ruimte lopen waardoor angst en onrust kan ontstaan. Dek spiegels zo veel mogelijk af.

Werk met stickers en prints: zorginstellingen gebruiken vaak deurstickers met een print van de vroegere voordeur. Dit vergroot de herkenning en helpt bewoners hun kamer terug te vinden. Andersom kun je deuren ook camoufleren, bijvoorbeeld met een natuurprint van een bos. Ook raam- of muurstickers met een straatje of bos zorgen voor sfeer en herkenning.

Gebruik visuele aanwijzingen: pictogrammen of tekstlabels bij belangrijke ruimtes, zoals toilet of keuken, ondersteunen de oriëntatie. Een eenvoudig bordje met ‘WC’ op de deur maakt al een groot verschil.  

Zorg voor herkenning uit het verleden: persoonlijke objecten, meubels of foto’s roepen herinneringen op en creëren een vertrouwd gevoel. Denk aan een oude radio, een klassieke keukenweegschaal of een kinderwagen als herkenbare elementen uit het verleden.

Zorg voor een veilige omgeving

Een veilige woonomgeving is cruciaal voor mensen met dementie. Door achteruitgang in motoriek, balans en het inschatten van risico’s neemt de kans op vallen en ongelukken binnenshuis toe. Mensen met dementie vallen zelfs twee keer zo vaak als leeftijdsgenoten zonder dementie. Het is daarom belangrijk om met een ergotherapeut de leefomgeving in kaart te brengen. Samen kun je risico’s vaststellen en en passende aanpassingen regelen.

Bij het kiezen van meubels en het inrichten van de ruimte is het belangrijk om extra aandacht te besteden aan veiligheid, stabiliteit en overzichtelijkheid. Dit zorgt voor een veilige en comfortabele woonomgeving.

Praktische toepassingen:

• Vermijd scherpe hoeken en harde materialen: kies voor meubels met afgeronde hoeken en zachte bekleding.  Dit beperkt de kans op letsel bij een val of botsing én zorgt voor een warm en geborgen gevoel.
• Kies voor stevige meubels: zorg dat meubels stabiel zijn en niet makkelijk verschuiven of omvallen wanneer iemand zich eraan vasthoudt.  
• Voorkom valgevaar: verwijder losse kleedjes, drempels en snoeren van de vloer. Zorg ervoor dat de looproutes vrij zijn van obstakels waarover iemand kan struikelen. Let er bijvoorbeeld op dat een elektrische zorgstoel uitgevoerd kan worden met een accu, zodat er geen snoer in de kamer hoeft te liggen.
• Creëer duidelijke looproutes: maak de looproutes overzichtelijk en logisch. Goede verlichting langs deze routes helpt bij de oriëntatie en vergroot de veiligheid.  

Licht en geluid in balans

Mensen met dementie zijn vaak gevoeliger voor prikkels vanuit de omgeving. Fel licht, harde geluiden of donkere hoeken kunnen onrust en angst veroorzaken. Een goede balans in licht en geluid bevordert rust, veiligheid en helpt de oriëntatie te verbeteren. Het is belangrijk om te testen hoe de verlichting en geluiden op verschillende momenten van de dag ervaren worden. Wat overdag prettig is, kan ’s avonds als storend worden ervaren.  

Praktische toepassingen:

Rustgevende muziek: vermijd harde geluiden van de radio of tv. Zachte achtergrondgeluiden, zoals kalmerende muziek of natuurlijk geluiden, hebben een rustgevende werking. Er zijn ook speciale radiozenders voor nostalgische muziek, zoals Radio Remember.

Zorg voor natuurlijk licht: daglicht ondersteunt het natuurlijke dag- en nachtritme en helpt sfeer te reguleren. Plaats meubels zo dat mensen kunnen genieten van het daglicht, zonder direct in de felle zon te zitten. ’s Avonds zorgt gedimde verlichting voor een rustig effect.

Gebruik wake-up lamp: een wake-up lamp bootst de natuurlijke zonsopgang na en zorgt voor een rustige start van de dag. Dit ondersteunt het bioritme en maakt opstaan makkelijker.

Vermijd harde geluiden: harde geluiden kunnen stress veroorzaken. Gebruik  akoestische wandpanelen of gordijnen om de akoestiek te verbeteren en geluiden te dempen. Dit helpt om prikkels te verminderen en een rustige omgeving te creëren.

Zorg voor kleur, contrast en patronen

Mensen met dementie hebben soms moeite met het herkennen van objecten en het navigeren in de ruimte, vooral wanneer er weinig kleur en contrast aanwezig is. Dit kan verwarring en onzekerheid veroorzaken. Vermijd drukke patronen en kies voor rustige, duidelijk visuele aanwijzingen om een overzichtelijke omgeving te creëren.

Praktische toepassingen:

Zorg voor herkenning uit het verleden: mensen met dementie kunnen specifieke voorkeuren hebben voor kleuren door herinneringen uit het verleden. Het toevoegen van deze vertrouwde kleuren kan zorgen voor herkenning en rust.

Gebruik contrasten: zorg voor duidelijk contrast tussen vloeren, muren en meubels, bijvoorbeeld met donkere meubels op een lichte vloer. Dit helpt bij het creëren van visuele scheidingen, waardoor meubels en objecten makkelijker te herkennen zijn.

Kleur en materiaal: kies voor een matte afwerking op materialen om overprikkeling te voorkomen. Kleuren zoals blauw, groen, oudroze en paars hebben een kalmerend effect. Felle kleuren, bijvoorbeeld rood en geel, kunnen juist meer onrust en extra prikkels veroorzaken. 

Vermijd drukke patronen: drukke patronen kunnen verwarring geven. Kies voor rustige, grotere patronen en effen kleuren om de herkenning te vergemakkelijken.

Markeer belangrijke objecten: gebruik markeringen of opvallende kleuren om belangrijke objecten te benadrukken, zoals deurklinken, handgrepen, trapleuningen en lichtschakelaars.

Specifieke meubels bij dementie

Het juiste meubilair speelt een grote rol in het comfort en de veiligheid van mensen met dementie. Naast praktische voordelen moeten meubels ook bijdragen aan een gevoel van veiligheid en herkenbaarheid. De juiste meubels bevorderen het welzijn, de zelfredzaamheid en rust.

Praktische toepassingen:

Gebruik afwasbare en hygiënische materialen: mensen met dementie kunnen moeite hebben met de persoonlijke verzorging, het is dan ook belangrijk om meubels te kiezen die eenvoudig schoon te maken zijn. Kies voor makkelijk te onderhouden stoffen en materialen. Een goede zorgfauteuil kan vaak uitgevoerd worden in incontinentiebekleding of met een incontinentiematje.

Ergonomische en ondersteunde meubels: kies meubels die voldoende ondersteuning bieden, zoals fauteuils met een stevige rugleuning en comfortabele armleuningen. Ook een bed met een goed matras draagt bij aan een goede nachtrust. Meubels die zijn afgestemd op de persoonlijke behoeften kunnen het algehele welzijn verbeteren.

Herkenbare meubels: plaats meubels die voor de persoon herkenbaar zijn. Dit kunnen meubels zijn die men uit het verleden kent, zoals een oude tafel. Deze herkenning kan een gevoel van rust geven.