Van onrust naar rust: hulpmiddelen in een intramurale setting

Onrust is een veelvoorkomend probleem bij bewoners van zorginstellingen, vooral bij mensen met neurologische aandoeningen, zoals dementie, Parkinson, Multiple Sclerose en niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Dit kan zich uiten in rusteloosheid, dwalen, slaapproblemen of zelfs agressie. Onrust heeft niet alleen invloed op de kwaliteit van leven van de bewoner, maar zorgt ook voor een verhoogde werkdruk bij het verzorgende personeel.

Het verminderen van deze onrust vraagt om een persoonlijke, multidisciplinaire aanpak, waarbij intramurale hulpmiddelen een belangrijke rol kunnen spelen. Met de juiste hulpmiddelen kan de leefomgeving worden aangepast om bewoners meer rust en regelmaat te bieden.

In deze blog gaan we dieper in op de mogelijke oorzaken van onrust en welke intramurale hulpmiddelen kunnen helpen om deze onrust te verminderen.

Waardoor ontstaat onrust bij bewoners van zorginstellingen?

Onrust bij bewoners van zorginstellingen kan verschillende oorzaken hebben. Deze kunnen worden onderverdeeld in lichamelijke, psychische, persoonlijke en omgevingsfactoren.

Voorbeelden van lichamelijke factoren

Onrustig gedrag kan voortkomen uit lichamelijke factoren, zoals:

Medicijnen die het gedrag beïnvloeden.
Lichamelijke veranderingen als gevolg van een medische aandoening.
Veranderingen in de cognitieve functies, zoals geheugenproblemen of oriëntatieproblemen.
Veranderingen in de zintuigfuncties, zoals slechter zicht of gehoorverlies.
Verminderde lichaamsbeweging en alertheid.
Veranderingen in alertheid.

Ook de invloed van eten en drinken mag niet worden onderschat:

Veranderingen in de consumptie van koffie, alcohol of nicotine.
Veranderingen in kauwen en slikken, wat kan leiden tot ondervoeding en ongemak.

Daarnaast kunnen slaapproblemen, pijn en ongemak een grote rol spelen in het ontstaan of verergeren van onrust bij bewoners van zorginstellingen.

Voorbeelden van persoonlijke factoren

Onrustig gedrag kan ook samenhangen met persoonlijke kenmerken en ervaringen, zoals:

Het verleden van de bewoner en diep verankerde gewoontes.
De mate waarin de bewoner kan omgaan met stress en problemen.
Angst, onzekerheid of een gevoel van afhankelijkheid.

Voorbeelden van psychische factoren

Psychische aandoeningen, zoals een depressie of een angststoornis, kunnen bijdrage aan onrust.

Voorbeelden van omgevingsfactoren

Onrustig gedrag kan worden veroorzaakt of verergeren door omgevingsfactoren, zoals:

Overprikkeling door geuren, geluiden en kleuren.
Onvoldoende structuur in de dagindeling.
Inconsistente of onduidelijke communicatie van het verzorgende personeel.
Beperkte bewegingsvrijheid of een gebrek aan privacy.

Specifiek bij dementie speelt ook de factor ‘lichaamseigenaarschap’ een belangrijke rol, zoals o.a. expert Jo de Clercq uitlegt.

Onrust aanpakken met de juiste hulpmiddelen: wat zijn de opties?

In een intramurale omgeving kunnen verschillende hulpmiddelen worden ingezet om onrust te verminderen. De keuze voor een hulpmiddel moet worden afgestemd op persoonlijke behoeften en voorkeuren van de bewoner. Hierbij zijn maatwerk en observatie door het multidisciplinaire team (zoals verzorgenden, verpleegkundigen en ergotherapeuten) belangrijk. Naast afstemming en evaluatie binnen het zorgteam is ook overleg met familieleden over de inzet van hulpmiddelen van belang.

Een greep uit mogelijk effectieve en praktisch toepasbare hulpmiddelen:

Zintuiglijke stimulatie

Verzwaarde hulpmiddelen: verzwaringsdekens, verzwaarde knuffels of drukvesten zorgen voor drukstimulatie, wat een kalmerend effect heeft. Het drukkende gevoel helpt het lichaam te ontspannen door aanraking van de huid, spieren en gewrichten. Dit geeft een gevoel van veiligheid en geborgenheid.
Interactieve sensorische muziekkussens: deze kussens werken met trillingen en geluiden om rust en ontspanning te bevorderen.
Licht- en projectiesystemen: lampen met bewegende beelden, zoals een sterrenhemelprojectie op de muur of plafond, kunnen helpen bij het creëren van een rustgevende (snoezel) omgeving.
Luisterboeken: deze kunnen helpen bij overprikkeling; het bevordert ontspanning en helpt bij het in slaap vallen. Daarnaast stimuleert dit het gehoor.

Bewegingshulpmiddelen

Schommelstoel: de ritmische schommelbeweging van een schommelstoel heeft een kalmerend effect. Dit kan ontspanning bevorderen, pijn verminderen en iemands stemming verbeteren. Een volledig elektrisch aangestuurde schommelstoel (zoals de ZEN Zorgstoel) heeft een instelbare automatische schommelbeweging die helpt bij het verminderen van onrust.
Trilkussen: het kussen geeft subtiele trillingen af die zorgen voor lichaamsbesef en ontspanning. De trillingen stimuleren de huid, spieren en gewrichten wat kan helpen bij het verminderen van onrust.
Voelkussen: het kussen bestaat uit verschillende texturen en materialen; hieraan voelen en friemelen heeft een ontspannende werking. Ook helpt dit verveling tegen te gaan.

Een combinatie van hulpmiddelen, activiteiten en aanpassingen in de omgeving is aan te bevelen om onrust structureel te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het combineren van een schommelstoel en een verzwaringsdeken tijdens in het dagelijkse middagdutje. Daarnaast valt of staat de effectiviteit van de hulpmiddelen met juiste (ergotherapeutische) begeleiding.

Conclusie: intramurale hulpmiddelen als ondersteuning bij onrust

Onrust bij bewoners in een intramurale setting kent verschillende oorzaken en vraagt om een persoonsgerichte aanpak. Door goed te observeren en samen te werken binnen het multidisciplinaire team, kunnen passende hulpmiddelen worden ingezet om onrust te verminderen en ontspanning te bevorderen. Zintuiglijke stimulatie en bewegingshulpmiddelen, zoals een verzwaringsdeken, interactief muziekkussen en schommelstoel, kunnen bijdrage aan een betere kwaliteit van leven voor bewoners én een prettige werkomgeving voor zorgverleners.

Geen hulpmiddel staat op zichzelf. Een combinatie van hulpmiddelen, omgevingsaanpassingen en persoonlijke begeleiding is nodig voor een langdurig positief effect op onrust.

Heeft u naar aanleiding van dit verhaal nog vragen, neem dan contact met ons op. Dennis van Dijk: 06 22207977 of Jan Wouter Tijsma: 06 10884620. Meer weten over de ZEN Zorgstoel? Vraag onze brochure aan of plan een vrijblijvende proefplaatsing.

Brochure aanvragen

Proefplaatsing aanvragen